Nederland moet ook kinderen toegang geven tot de sociale zekerheid. Want nu krijgen ze helemaal niets als hun ouders uit beeld zijn of gekort worden. Toeslagen bedoeld voor kinderen, zoals kinderbijslag, worden in Nederland aan ouders uitbetaald. Omdat niet alle ouders deze gelden ontvangen, zijn er kinderen die in de armoede van hun ouders worden meegesleurd. Volgens het kabinet is er niets aan de hand, maar de realiteit is zorgwekkend. Zoals ook de toeslagenaffaire ons heeft laten zien, kan er sprake zijn van een Haagse blinde vlek. Het systeem van toeslagen en sociale zekerheid moet daarom op de schop.

In Nederland groeien volgens het CBS ruim 250 duizend kinderen op in armoede. En naar verwachting zal dit aantal de komende jaren alleen maar toenemen. Deze kinderen groeien op in een omgeving waar te weinig geld is voor gezonde voeding, nieuwe kleding of andere cruciale zaken. Bovendien lopen ze het risico om in een sociaal isolement te raken vanwege gevoelens van schaamte en onzekerheid. Kinderen durven bijvoorbeeld niet naar een verjaardagsfeestje omdat ze geen cadeautje kunnen kopen of veinzen dat ze ziek zijn als klasgenoten naar de bioscoop gaan.

Het sociale stelsel dat we hier hebben, is een van de beste ter wereld. In dit stelsel worden toeslagen direct aan ouders uitbetaald. Voor veel kinderen is dit geen probleem omdat zij bij hun ouders wonen, en door hen worden verzorgd. Maar er zijn ook groepen kinderen die tussen wal en schip vallen. Bijvoorbeeld omdat het contact met hun ouders is verbroken, ouders dakloos zijn of worden gekort op toeslagen. Dit blijkt ook uit het recent gepubliceerde rapport Kinderen missen zelfstandig recht op sociale zekerheid, van het Verwey-Jonker Instituut.

Kinderrechtenverdrag VN

De kern van het probleem is dat kinderen in Nederland geen zelfstandige rechten hebben. Ze zijn juridisch gezien afhankelijk van de keuzen van hun ouders. Nederland weigert deze koppeling los te laten en heeft als enige land ter wereld een voorbehoud gemaakt op artikel 26 van het VN-Kinderrechtenverdrag. Met dit voorbehoud onthoudt het kinderen zelfstandige toegang tot sociale zekerheid. In andere landen, zoals in Denemarken, kunnen toeslagen – wanneer dat in belang van het kind is – wel direct aan kinderen worden uitbetaald.

Het kabinet houdt al jarenlang vol dat er niets aan de hand is. Bewindspersonen doen de kwestie standaard af als ‘niet passend in ons stelsel van sociale zekerheid’.

Onlangs noemde minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) het voorbehoud op artikel 26 van het VN-Kinderrechtenverdrag slechts ‘een interpretatieve verklaring van de Nederlandse situatie’. Kinderen raken hierdoor volgens hem niet in de knel. Het sluiten van de ogen voor problemen met het socialezekerheidsstelsel lijkt een terugkerend patroon. Zo antwoordde toenmalig minister Wiebes (Economische Zaken) destijds dat er niets bekend was over ouders en kinderen die grote schade leden door het abrupt stopzetten en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag.

Tegemoetkoming

Vorige week maakte het kabinet bekend dat 70 duizend gedupeerde kinderen in de toeslagenaffaire een tegemoetkoming krijgen. Hiermee wordt erkend dat kinderen zelfstandig rechthebbenden zijn en gecompenseerd moeten worden voor het onrecht dat hun is aangedaan. Het kan dus wel.

Door de Kamercommissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid is minister Koolmees gevraagd per brief te reageren op het nieuwe onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. De enige juiste reactie die Koolmees kan geven is dat Nederland inderdaad het voorbehoud zal moeten opheffen. Alleen dán staat het belang van het kind voorop en zijn zij niet langer afhankelijk van de leefsituatie van de ouder. Laat dit niet het volgende toeslagenschandaal worden.