24 mei 2022

Moeders vluchten voor oorlog: “Het was een reis naar nergens”

Vandaag is het precies drie maanden geleden dat het conflict in Oekraïne begon. Save the Children toont daarom de verhalen van vier moeders die met hun kinderen de oorlog ontvluchtten.

De foto’s zijn geportretteerd bij de grens tussen Oekraïne en Roemenië door de bekroonde Britse fotograaf Lewis Khan. Ze tonen de moeders met hun kinderen, en datgene dat ze hebben meegenomen op de vlucht. De vrouwen vertellen over de onmogelijke beslissingen die ze moesten nemen: blijven of vluchten. Echtgenoten en vaders lieten ze achter, hun huizen zouden ze waarschijnlijk nooit meer terugzien. Ze namen slechts een paar setjes kleren mee, speelgoed voor hun kinderen en medische benodigdheden. Niet wetend of ze weken, maanden of zelfs jaren weg zouden blijven.

Iryna met haar dochter Nikolina

Iryna uit Kiev, die zeven maanden zwanger is, had slechts 24 uur om voor de avondklok te beslissen of ze zou vertrekken met haar 10-jarige dochter Nikolina. Ze moest haar moeder achterlaten die te ziek was om te reizen. Iryna en haar dochter maakten de treinreis ineengedoken in een ongebruikt toilet. Hier konden ze aan de drukte in de trein ontsnappen.

“Voor mijn dochter en mijn ongeboren baby heb ik besloten om te vluchten. Ze hebben nog hun hele leven voor zich. Bij elke treinstop waren we zo bang. Er waren hevige ruzies, dus bij die haltes deden we de deur van de wc op slot”.

Haar dochter Nikolina vertelt: “Ik was bang toen we in de buurt van het treinstation waren. Er waren veel soldaten. Sommigen hielden machinegeweren vast”.

Mariya met haar zoon Denys

Mariya is lerares in Dnipro en ze besloot met haar vierjarige zoontje Denys te vertrekken nadat raketten hun woonplaats hadden getroffen. Ze namen de eerste trein die ze konden nemen in westelijke richting.

"Het was de engste dag van ons leven," zegt ze. “We wisten niet waar we naartoe zouden gaan. Het was een reis naar nergens. Mijn zoontje werd ook nog eens ziek en moest overgeven. Hier zijn we gelukkig goed terecht gekomen. We hebben genoeg te eten, het is warm en gezellig”.

“We namen alleen kinderkleding mee. En de kleren die ik draag. Twee broeken, twee T-shirts, een jas, een kinderjas... Niets meer, want het is moeilijk om al die spullen te dragen met een klein kind. We namen geen eten mee, alleen koekjes en water”.

Vira met haar dochters Marta en Alona

“Ik herinner me de emoties. Het was moeilijk om Oekraïne te verlaten. Niemand wilde gaan”, vertelt Vira, die in Oekraïne werkte als verpleegster. Ze stond voor dezelfde moeilijke keuze als miljoenen andere mensen in Oekraïne toen hun thuisland werd overspoeld door geweld.

“Het vrat aan me. Je wilt blijven, maar je moet ook je kinderen beschermen. Het was een onmogelijke keuze. Het moeilijkste was om afscheid te nemen van mijn ouders.”

Vira besloot haar dochter Marta niet te vertellen waarom ze gingen, maar beschouwde het in plaats daarvan als een groot avontuur. Voor Vira zelf, die nog nooit in het buitenland was geweest, was het oversteken van de grens naar Roemenië traumatisch. “Ik kreeg een soort paniekaanval. Ik was bang voor de grens en ik wilde Oekraïne niet verlaten”.

Milena met haar zoon Bodhan

Milena vreesde voor haar leven toen de sirenes loeiden en er bommen vielen vlak bij haar huis in Ivano-Frankivsk Oblast. Ze woont naast een grote gasleiding en was bang dat die zou worden opgeblazen. Samen met haar eenjarige zoontje Bodhan schuilde ze in de kelder van haar ouders, maar ze besefte dat dit geen optie was voor de lange termijn. Ze besloot – in overleg met haar familie - Bohdan en haar neefjes en nichtjes mee te nemen en naar Roemenië te vertrekken.

Milena organiseerde de reis: welke route te nemen, hoe laat en hoe ze de grens met Roemenië zouden bereiken. Haar ouders zijn nog steeds in Oekraïne, haar moeder helpt vluchtelingen in Lviv. Milena was diepbedroefd om hen te verlaten, maar vond dat ze moest gaan omwille van haar zoontje. "Mijn hart ligt in Oekraïne,” zegt ze. “Het is pijnlijk om mijn huis en land te verlaten. Het was moeilijk om afscheid te nemen van de mannen. We weten niet of we ze ooit nog terugzien”.

Het werk van Save the Children

Inmiddels zijn meer dan 6,3 miljoen mensen, van wie de helft naar schatting kinderen, Oekraïne ontvlucht. De families in deze portretseries krijgen tijdelijke huisvesting in Noord-Roemenië.

Directeur van Save the Children in Roemenië, Gabriela Alexandrescu:

“Deze verhalen staan voor wat miljoenen gezinnen meemaakten tijdens de afgelopen drie maanden. Moeders hebben keuzes moeten maken die niemand ooit zou moeten maken, en lieten alles achter in de hoop hun kinderen in veiligheid te brengen. In iets meer dan 90 dagen heeft de oorlog in Oekraïne de grootste vluchtelingencrisis veroorzaakt sinds de Tweede Wereldoorlog, met meer dan zes miljoen mensen, waaronder bijna drie miljoen kinderen die Oekraïne hebben verlaten. Dat is bijna één kind per seconde, elk is een leven dat voor altijd veranderd is.”

Save the Children is in Roemenië aanwezig en verstrekt aan families contant geld, zodat ze zelf in hun basisbenodigdheden kunnen voorzien, zoals het kopen van voedsel en medicijnen. Ook bieden we geestelijke gezondheidszorg aan en geven we juridisch advies. We hebben kindvriendelijke centra ingericht waar kinderen kunnen spelen en weer even kind kunnen zijn.

Lees meer over ons werk in Oekraïne en de omliggende landen.

*De namen in dit artikel zijn veranderd om de identiteit van de vrouwen en kinderen te beschermen.