Skip to main content
10-jaar-oorlog-syrie-header

Specialist Mentale Zorg en Psychosociale Steun (Save the Children Nederland)

5 VRAGEN AAN CAROLINE SCHEFFER

paspoort-foto-CS_1

‘Door kinderen te laten zien dat emoties er mogen zijn, krijgen ze vertrouwen in eigen kunnen’

Caroline Scheffer

 

1. Wat is het belang van mentale zorg en psychosociale steun in noodhulp?

De cijfers laten zien dat investeren in mentale zorg en psychosociale steun noodzakelijk is. 420 miljoen kinderen groeien nu op in oorlog, 35 miljoen kinderen zijn gevlucht. Daar komt COVID-19 nog eens bij. Dit soort gebeurtenissen hebben enorme impact op de mentale- en fysieke gezondheid van kinderen en de kansen om zich te ontwikkelen. Vaak zien we dat deze kinderen teruggetrokken of juist agressief gedrag laten zien, en zich moeilijk op school en werk kunnen concentreren. Uit onderzoek blijkt bovendien dat 22 procent van de mensen die in conflict opgroeien en geen mentale zorg ontvangen, op latere leeftijd een mentale stoornis ontwikkelt. En zelfmoord is de derde doodsoorzaak van kinderen tussen de 15 en 19 jaar in crisissituaties. Investeren in mentale zorg en psychosociale zorg is dus absolute noodzaak.

 

2. Hoe draagt je werk bij aan het mentale welzijn van kinderen die gevlucht zijn voor oorlog?

De situatie van kinderen tijdens een rampzalige gebeurtenis bepaalt voor een groot deel de impact op hun mentale welzijn. Wij werken daarom samen met de kinderen aan het herkennen en verwerken van emoties, op een manier die zij prettig vinden. Doordat ze leren dat emoties er mogen zijn - en dat ze niet de enige zijn – krijgen ze weer vertrouwen in eigen zijn en kunnen. Ook geven we ze vaardigheden mee om zelf conflicten op te lossen, sociale relaties te versterken en om tot rust te komen. Ouders hebben vaak ook psychische stress. Tegelijkertijd hebben ze een sleutelrol in de bescherming van de kinderen en dus worden ook zij psychosocial gesteund. Hoe belangrijk die directe omgeving van een kind is, wordt vaak onderschat.

 

3. Is er genoeg aandacht voor psychosociale zorg in de hulpverlening voor deze kinderen?

Wereldwijd zijn we ons ervan bewust dat we voldoende aandacht moeten hebben voor de mentale gezondheid van kinderen en daar ook in moeten investeren. Toch zien we, ook in Nederland, dat er te veel kinderen met een complexe psychische aandoening op wachtlijsten staan. En voor kinderen in oorlog en die een oorlog ontvlucht zijn, zijn er vaak al helemaal geen mogelijkheden tot mentale zorg. Zo wordt er wereldwijd slechts 0,14% van het ontwikkelingsgeld besteed aan psychosociale zorg. Mede door de impact die we zelf voelen van COVID-19 op ons eigen welzijn, neemt de aandacht voor dit onderwerp toe. Dat is positief, maar het is nu wel tijd voor iedereen om écht te investeren.

 

4. Wat is het grootste misverstand over mentale zorg en psychosociale steun?

Dat het enkel ingewikkelde psychotherapieën of andere behandelingen zijn. Het gaat er juist ook om dat je een omgeving creëert die het mentale welzijn van kinderen ondersteunt.  Ervaringen die traumatiserend kunnen zijn en chronische stress hebben schadelijke effecten op de ontwikkeling van het brein. Een omgeving die steun biedt kan er al voor zorgen dat stress aanzienlijk afneemt en het brein zich kan herstellen. Dit betekent ook dat we zo vroeg mogelijk, al tijdens de zwangerschap van de vrouw, oog moeten hebben voor de mentale gesteldheid van ouders, kinderen en hun omgeving. Ook wordt er vaak gedacht óf dat kinderen veerkrachtig genoeg zijn óf dat er ‘geen redden meer aan is’. Gelukkig zijn kinderen heel veerkrachtig. Dat moet ook altijd de basis zijn van ons werk, maar ook daar zitten grenzen aan. De persoonlijkheid van kinderen, de omgeving, het type, duur en hoeveelheid tegenslagen en leeftijd van het kind beïnvloeden allemaal de impact op korte- en lange termijn. Psychosociale zorg blijft maatwerk.

 

5. Wat moet er nu gebeuren om mentale zorg en psychosociale steun voor kinderen een prominentere plek te geven?

Een boel. Ten eerste moeten (inter)nationale overheden en organisaties meer investeren. Behandeling van depressies en angststoornissen kosten de wereldeconomie zo’n 1 triljard US Dollar. Terwijl voor elke euro die je aan mentale gezondheid besteed, je als maatschappij 5 euro terugkrijgt. Capaciteit voor specialistische zorg in conflictgebieden is vaak zeer beperkt, tegelijkertijd is basis psychosociale zorg niet duur: psychosociale hulp voor een kind in Libanon kost 15 euro per maand. Verder moeten we er met zijn alleen voor zorgen dat we taal gebruiken die het stigma van mentale gezondheid afhaalt. En het is uiterst belangrijk dat we jongeren laten meedenken in beleid, oplossingen en onderzoek. Mentale zorg en psychosociale steun moet een vast onderdeel van al onze noodhulpprogrammering worden.