Verschillende onderwijssystemen
Het onderwijssysteem in Oekraïne verschilt organisatorisch en onderwijskundig van het Nederlandse onderwijssysteem. Ongeveer de helft van de kinderen maakt gebruik van de voorschoolse opvang. Op hun 6e jaar gaan zij naar het lager onderwijs en op hun 10e of 11e naar het voortgezet onderwijs. Het curriculum bestaat uit verplichte exacte vakken en lessen spreekvaardigheid, sociale vaardigheden, lichamelijke opvoeding, kunst, muziek en natuur. Voor het hoger onderwijs doen de leerlingen een toelatingstest. Alleen de beste kandidaten worden geselecteerd.

Het onderwijs in Oekraïne lijkt meer gedisciplineerd dan in Nederland. Er wordt de hele dag hard gewerkt, de rol van de leraar is leidend en de prestatielat ligt hoog. Soms geven Oekraïense leerlingen aan dat er veel mag op de Nederlandse scholen en meer tijd besteed zou moeten worden aan de leerprestaties. Zij lijken daarom soms minder gemotiveerd. Ook volgen veel Oekraïense leerlingen online lessen vanuit hun thuisland om doublures bij terugkeer te voorkomen. Ook ouders willen om die reden dat hun kinderen het Oekraïense curriculum volgen. 

Ingrijpende ervaringen
Oekraïense kinderen zijn nog niet lang geleden vertrokken uit een conflictgebied. Zij hebben afscheid genomen van hun vertrouwde woonomgeving, beschietingen meegemaakt, soms in metrostations overnacht en in lange rijen voor de grens gestaan en de ingrijpende verhalen van anderen gehoord. Een groot aantal vaders en opa’s is achtergebleven om te vechten. Er is daarom bijna dagelijks contact met het thuisfront, wat de oorlog dichtbij houdt. De zorgen om de achtergebleven naasten blijven onverminderd groot. Door deze ingrijpende ervaringen en onzekere gezinssituaties is het moeilijk het hoofd bij de les te houden.

De opvang van grote groepen Oekraïense gezinnen op een gezamenlijk locatie zorgt voor verbondenheid en dat is fijn, maar maakt ook dat zij minder contact hebben met Nederlandse gezinnen. Oekraïense leerlingen hebben om die reden soms alleen op school contact met Nederlands sprekende kinderen en juist dat is belangrijk bij het leren van een nieuwe taal. Veel Oekraïense gezinnen zien hun verblijf in Nederland echter als tijdelijk en willen terug zodra het mogelijk is. En al lijkt de situatie dat voorlopig nog niet toe te staan, een voortdurende focus op een mogelijke terugkeer maakt het dagelijks leven onzeker.

Betrek ouders
Ria adviseert leraren om deze verschillende aspecten met ouders te bespreken en te vragen naar hun persoonlijke verwachtingen. Geef aan dat we graag samenwerken met ouders ten gunste van de verdere ontwikkeling van hun kinderen, dat het leren van de Nederlandse taal de leraar in staat stelt die ontwikkeling verder te begeleiden en dat zij hun kinderen helpen door thuis Oekraïens of Russisch te spreken. Zorg bij deze oudergesprekken voor een onafhankelijke tolk zodat ouders en leraren elkaar begrijpen. Op deze manier creëer je verbinding, verklein je het risico op aannames en investeer je met ouders in het welbevinden en de motivatie van de leerlingen.

Vang je Oekraïense leerlingen op, dan lijkt het makkelijker dit te doen in bestaande, gemengde klassen. De nieuwe leerlingen kunnen dan profiteren van bestaande structuren en leren sneller de Nederlandse taal. Er zijn echter ook veel klassen met alleen Oekraïense leerlingen. Het is fijn als de Nederlandse leraar daarbij kan samenwerken met een Oekraïense leraar in de vorm van co-teaching. Een vast dagritme, evenals voorspelbaarheid in voorbeeldgedrag van de leraar biedt de leerlingen duidelijkheid. Zorg ook voor uitdaging en de kans te laten zien wat zij kunnen. Daarnaast weten we dat het goed is als leerlingen met ingrijpende ervaringen of in stressvolle situaties leren ontspannen. De sport- en spelactiviteiten zoals in het programma van TeamUp lenen zich hier uitstekend voor.

Praktische tips vanuit TeamUp:

• Zorg voor een goede voorbereiding van TeamUp-sessies en houd de vaart in de lessen
• Maak gebruik van taal, signalen en routines
• Maak contact met de kinderen door tijd voor hen te nemen
• Zorg voor structuur, herhaling en duidelijkheid 
• Biedt constante uitdaging en wees hun supporter
• Maak plezier en leer hen ontspannen
• Toon het gewenste gedrag, jij bent hun voorbeeld