Wij roepen de coalitie op om:

• de miljardenbezuiniging op internationale samenwerking terug te draaien en de positie van maatschappelijke organisaties te versterken en niet te verzwakken;  

• een eind te maken aan de opvangcrisis voor gevluchte kinderen in Nederland en te investeren in de gezondheid en het mentale welzijn van kinderen;

• zich onomwonden te scharen achter een definitief staakt-het-vuren in Gaza en toe te werken naar een duurzame oplossing waar het Internationaal Recht en een tweestatenoplossing een integraal onderdeel zijn;  

• dilemma's rondom klimaat en natuur niet vooruit te schuiven, zodat ook volgende generaties een schone en betaalbare leefomgeving hebben;

• ambitieuze maatregelen te nemen om het aantal kinderen dat in armoede leeft substantieel te verminderen;
• jongeren te betrekken bij de verdere uitwerking van een regeerakkoord.

Ontwikkelingssamenwerking
Wij zijn blij om te zien dat het regeerakkoord zich uitspreekt voor het voortzetten van de Nederlandse steun voor voedselzekerheid en toegang tot water en watermanagement. Op die vraagstukken heeft Nederland een verschil kunnen maken. Maar dit zijn niet de enige uitdagingen waar kinderen door worden getroffen, en niet de enige vraagstukken waar Nederland een belangrijke rol in kan spelen. Gewelddadige conflicten, ongelijkheid, kinderarbeid, ziektes, natuurrampen en klimaatverandering raken kinderen het hardst. En juist om die problemen aan te pakken moet Nederland samenwerken met overheden en het maatschappelijk middenveld in andere landen. Deze uitdagingen kunnen niet los van elkaar worden gezien, ze versterken elkaar. 

De nieuwe coalitie wil volgend jaar al 350 miljoen op het ontwikkelingsbudget bezuinigen. Dit loopt op tot 550 miljoen in 2026 en 2,4 miljard per jaar vanaf 2027. Bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking ondermijnen de positie van Nederland wereldwijd. Kinderen zijn het voornaamste slachtoffer. Door te bezuinigen worden de successen onderuitgehaald die Nederland met partners overal ter wereld in het beschermen van kinderen heeft behaald. Het regeerakkoord kort op steun aan kinderen die graag naar school gaan en willen opgroeien in een veilige, vredige en klimaatbestendige omgeving. Juist in tijden van crisis moeten we blijven investeren in stabiliteit, vrede en veiligheid voor kinderen wereldwijd.

Nederland moet blijven investeren in internationale samenwerking, om met partners overal ter wereld kwetsbare kinderen te beschermen en een gezonde en kansrijke toekomst te bieden. Maatschappelijke organisaties zoals Save the Children en onze partners hebben de benodigde ervaring en kennis om snel te reageren en te ondersteunen.

Kinderen met een vluchtachtergrond, mentale gezondheid en onderwijs 
Het afgelopen jaar hebben we gezien hoe kinderen in Ter Apel op stoelen moesten slapen omdat er onvoldoende reguliere opvangplekken waren. De Inspectie en Kinderombudsman luidden meermaals de noodklok over de opvangomstandigheden. Recent onderzoek van de Algemene Rekenkamer wijst uit dat de Nederlandse regering structureel te weinig geld voor opvang beschikbaar stelt. Deze coalitie zet deze trend voort met bezuinigingen op maatregelen die de opvangcrisis wezenlijk kunnen verbeteren, zoals de spreidingswet. Deze wet zorgt voor betere, duurzamere en goedkopere opvang en is in het belang van kinderen.

Daarom is het cruciaal dat de spreidingswet in stand blijft. Met de huidige plannen kiezen de regeringspartijen er bewust voor om een crisis te creëren. Dit mag niet, het hoeft niet en het is in niemands belang. Zolang er geen maatregelen worden getroffen om opvang structureel te verbeteren, moeten we als land niet verbaasd zijn als kinderen op stoelen de nacht moeten doorbrengen. Deze zogenaamde ‘noodsituatie’ bewust in stand houden is een land als Nederland onwaardig.

Vluchtelingen hebben het recht op asiel en opvang. Kinderen worden het hardst getroffen door risico's in hun land van herkomst en zijn extra kwetsbaar. Hoewel het nog onduidelijk is wat de formerende partijen bedoelen met het ‘moderniseren’ van het Vluchtelingenverdrag, mag het er niet toe leiden dat het recht op bescherming van kinderen op de vlucht in het geding komt. 

Klimaat, natuur en een gezonde leefomgeving
Het Hoofdlijnenakkoord besteedt terecht aandacht aan bestaanszekerheid: ook kinderen hebben daar belang bij. De beoogde coalitiepartijen lijken nu niet te erkennen dat bestaanszekerheid - nu en in de toekomst - direct samenhangt met een duurzaam milieu en een gezond klimaat. De nieuwe coalitie lijkt hierin niet te investeren, en kinderen betalen de rekening. Dit stelde ook de Monitor Brede Welvaart van het Centraal Bureau voor de Statistiek vorige maand vast, toen het aan de Tweede Kamer werd aangeboden. Hieruit blijkt dat de gevolgen van de toenemende druk op het klimaat en natuur voor kinderen en jongeren groot zijn. De Monitor laat zien dat als de huidige ontwikkelingen zo doorgaan, de generatie die nu opgroeit in minder welvaart leeft. 

Een ongezondere natuurlijke leefomgeving heeft directe invloed op de gezondheid en ontwikkelingskansen van kinderen. Als Save the Children maken we ons zorgen dat kinderen steeds minder schone en groene ruimtes hebben waar zij kunnen spelen en recreëren. 

Helaas leggen de nieuwe regeringspartijen bovenstaande waarschuwingen naast zich neer. Sterker nog, ze draaien de klok terug in het hoofdlijnenakkoord. Er is weinig terug te vinden van de initiatieven die Nederland heeft ingezet. Denk aan klimaatverandering tegengaan; aanpak van de stikstofcrisis; vermindering van het gebruik van minerale, fossiele en metalen grondstoffen en het stimuleren van een circulaire economie. 

Verantwoordelijkheid bedrijven
Bovendien gaat het hoofdlijnenakkoord voorbij aan de verantwoordelijkheid van het Nederlandse bedrijfsleven. Milieuschade in productielanden en internationale toeleveringsketens krijgen geen aandacht meer. Nederland heeft zich de afgelopen jaren ingezet voor EU-wetgeving, zoals de Ontbossingsverordening (EUDR) en de richtlijn voor mensenrechten en milieubescherming binnen bedrijven (CSDDD). Save the Children is blij met deze Europese duurzaamheidswetgeving, omdat hiermee ook de rechten van kinderen worden beschermd. Nu deze milieurichtlijnen in de EU zijn aangenomen, moeten ze door de nieuwe coalitie in Nederlandse wetgeving vertaald worden. Bedrijven moeten dus worden gecontroleerd en de regels nageleefd, maar dit wordt in het hoofdlijnenakkoord nergens genoemd. 

Milieuproblemen en de klimaatcrisis zijn grensoverschrijdend en vragen om wereldwijde oplossingen. Al in 2022 waarschuwde de Verenigde Naties dat in 2030 periodes van extreme hitte wereldwijd zullen verdrievoudigen en situaties van extreme droogte met 30% toenemen. Kinderen worden het hardst door deze klimaatrampen getroffen. Het is essentieel dat humanitaire en ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties de middelen hebben om te reageren en te anticiperen op klimaatschokken. Met de aangekondigde drastische bezuinigingen op het budget voor ontwikkelingssamenwerking is dit niet langer mogelijk.

Armoede en bestaanszekerheid
Armoede en financiële stress kunnen een ingrijpende impact hebben op kinderen; beide kunnen mentale en fysieke gezondheidsproblemen, sociale uitsluiting en vereenzaming veroorzaken. De formerende partijen stellen in het hoofdlijnenakkoord dan ook terecht dat bestaanszekerheid één van de hoofdpunten moet zijn van het uiteindelijke regeerprogramma. Het is mooi dat de formatiepartners extra geld reserveren om armoede te bestrijden: een bedrag van 1,3 miljard euro per jaar. Zeker het verhogen van het kindgebonden budget met 300 miljoen euro zal een directe impact hebben op kinderen en gezinnen met de laagste inkomens. 

Toch is Save the Children Nederland bezorgd. Het huidige demissionaire kabinet heeft als doel armoede onder kinderen te halveren in 2025 (ten opzichte van de cijfers van 2015). Dat houdt in dat in 2025 4,6% van de kinderen in Nederland in armoede leeft. Minister Schouten heeft al gezegd dat dit doel waarschijnlijk niet behaald zal worden. Het CPB heeft berekend dat in 2024 4,8% van de kinderen in armoede leeft, dat is 0,2% hoger dan het bovengenoemde doel. 

De formerende partijen streven er met de huidige plannen naar dat het ‘(kinder)- armoedecijfer’ niet uitkomt boven dit huidige percentage. Ze werken dus niet naar het verder omlaag brengen van de armoede onder kinderen maar het voorkomen van een stijging. En zelfs dit laatste lijkt niet te lukken. Het CPB laat zien dat in 2028 het cijfer van armoede onder kinderen in Nederland uitkomt op 5,3%. Dat is een stuk hoger dan het percentage nu. Naar schatting komen er 17.000 kinderen bij die in armoede zullen opgroeien. 

Daarom roepen wij op tot een veel ambitieuzer armoedebeleid met stevige maatregelen waardoor het aantal kinderen in armoede afneemt.

Participatie van kinderen en jongeren en inclusiviteit
De vier formerende partijen hebben niet geluisterd naar jongeren tijdens hun gesprekken. Dat zien we terug in het akkoord: jongeren worden nauwelijks genoemd. Participatie is één van de kernbeginselen van het VN Kinderrechtenverdrag (artikel 12 IVRK). Kinder- en jongerenparticipatie leidt namelijk tot beter en effectiever beleid. Ook het belang van het betrekken van kinderen en jongeren met verschillende achtergronden wordt niet onderkend. 

We maken ons bovendien zorgen over het afschaffen van de maatschappelijke diensttijd. Dit beperkt de mogelijkheden voor kinderen en jongeren om zich in brede zin te ontwikkelen en betekenisvol mee te draaien in de maatschappij. Ontplooiing en ontwikkeling van de persoonlijkheid, talenten en geestelijke en lichamelijke vermogens van het kind is ook onderdeel van het recht op onderwijs (artikel 29 IVRK). 

Tot slot
De komende maanden zal het hoofdlijnenakkoord worden omgevormd tot een uitgebreider regeerakkoord. Wij roepen alle partijen in de Tweede Kamer op prioriteit te geven aan bovenstaande maatregelen, om zo een veilige en gezonde toekomst voor kinderen te garanderen.