Nederlandse verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen en banken investeren miljarden in automobiel- en elektronicasectoren. Bedrijven in deze sectoren gebruiken kobalt in de producten die ze maken, zoals mobieltjes en elektrische auto’s. Omdat illegale kobalt vaak wordt vermengd met legale kobalt, is het aannemelijk dat kobalt in deze producten afkomstig is uit mijnen waar kinderen werken. 

De kobaltmijnindustrie in de Democratische Republiek Congo bestaat uit legale mijnen en illegale mijnen. Banen in de legale mijnbouw zijn schaars en alleen beschikbaar voor hoogopgeleide werknemers. Lokale gemeenschappen profiteren hier amper van en zijn vooral aangewezen op illegale mijnbouw, waarin zo’n 200.000 mensen werkzaam zijn (OECD, 2019). Werk in de mijnbouw is voor hen een onmisbare bron van inkomsten, ondanks de gevaarlijke werkomstandigheden. Maar omdat het werk in de mijnen geen leefbaar inkomen verschaft, laat staan een inkomen waarmee schoolgeld kan worden betaald, worden kinderen ook geforceerd in de mijnen te werken. De mijnen in DR Congo staan bekend als een van de ergste vormen van kinderarbeid wereldwijd. De afgelopen twee jaar is kinderarbeid in de kobaltmijnen toegenomen, omdat vanwege economische instabiliteit door de coronapandemie meer families in geldnood zaten. 

Kobalt steeds belangrijker in energietransitie 

De vraag naar kobalt neemt toe omdat het een essentiële grondstof is voor batterijen. Batterijen worden steeds meer gebruikt in de energietransitie om fossiele brandstoffen terug te dringen. Denk aan elektrische auto’s. De verwachting is dan ook dat de vraag naar kobalt tot 2030 zal verviervoudigen. 70% van de kobalt wereldwijd komt uit DR Congo, waarvan 15 tot 30% afkomstig is uit illegale mijnen. Twee problemen zijn echter dat illegale kobalt in het verwerkingsproces wordt vermengd met industriële kobalt, én dat industriële mijnen vaak (87%) juridisch eigenaar zijn van de illegale mijnen. Hierdoor kan nauwelijks gesproken worden van ''illegale kobalt-vrije'' toeleveringsketens.  

De rol van Nederlandse financiële instellingen in de kobaltsector 

Nederlandse verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen en banken investeren miljarden in automobiel- en elektronicasectoren. Daarmee zijn zij ook verbonden aan mensenrechtenrisico’s in de kobaltsector. Er zijn verschillende internationale normen en wettelijke kaders die mensenrechtenschendingen in de waardeketens van conflictmineralen aanpakken. Echter, kobalt valt niet onder conflictmineralen. Hierdoor geven bedrijven en financiële instellingen minder prioriteit aan mensen- en kinderrechtenschendingen in de kobaltsector, omdat er simpelweg geen bindende regelgeving voor is. 

Aanbevelingen 

Save the Children komt daarom met zes aanbevelingen voor financiële instellingen om kinderarbeid in de kobaltsector aan te pakken. Dit zijn: 

1. Financiële instellingen moeten hun strategieën op het gebied van Environment (milieu), Social (maatschappij) en Governance (bestuur) (ESG) meer focussen op wat er in het veld gebeurt om de oorzaken van kinderarbeid aan te pakken. Er is een groot gat tussen wat op papier staat aan beleid en de werkelijkheid in de Democratische Republiek Congo. 

2. Financiële instellingen moeten in gesprek blijven met investeerders, klanten en andere stakeholders om druk uit te oefenen op het formaliseren van illegale mijnen.  

3. Financiële instellingen moeten bestaande klachten- en herstelprocedures verbeteren, en ze moeten actief werken aan het voorkomen van kinderarbeid, bijvoorbeeld door dit aan te kaarten bij bedrijven en het ondersteunen van onderzoeken.  

4. Financiële instellingen moeten een actievere rol spelen in multi-stakeholderinitiatieven om de mensen- en kinderrechtenrisico's beter te beoordelen, de gevolgen ter plaatse te monitoren, zichzelf voor te lichten over kinderarbeid, en bijgevolg een beter geïnformeerde dialoog met hun klanten hebben om deze problemen aan te pakken. Een voorbeeld van zo’n multi-stakeholder initiatief is de Fair Cobalt Alliance. 

5. Financiële instellingen die investeren in en/of leningen verstrekken aan bedrijven in de formele mijnbouw moeten met hen in dialoog gaan over hoe de grondoorzaken van kinderarbeid in illegale mijnbouw aan te pakken. Denk aan extreme armoede en prijsschommelingen van kobalt, die hun weerslag hebben op lokale gemeenschappen. 

6. Financiële instellingen moeten hun bestaande ESG-onderzoeken uitbreiden met een meer omvattende benadering van de risico’s in de kobaltsector. Bijvoorbeeld door meer samen te werken met gemeenschappen in het veld.